کامپوزیت های مولایت- ویسکر SiC و مولایت- زیرکونیا- ویسکر SiC
اثر مربوط به استحاله های افزایش دهنده ی تافنس فاز زیرکونیا و مشارکت ویسکرهای SiC بر روی ریزساختار و خواص فیزیکی، مکانیکی و الکتریکی این مواد در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. کامپوزیت های با خلوص بالا
مترجم: حبیب الله علیخانی
منبع:راسخون
منبع:راسخون
چکیده
اثر مربوط به استحاله های افزایش دهنده ی تافنس فاز زیرکونیا و مشارکت ویسکرهای SiC بر روی ریزساختار و خواص فیزیکی، مکانیکی و الکتریکی این مواد در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. کامپوزیت های با خلوص بالا از جنس مولایت- SiC و کامپوزیت های مولایت- زیرکونیا- ویسکرهای SiC با استفاده از پرس گرم تولید می شوند که زمینه ی این بدنه ها از طریق یک مخلوط آماده سازی شده با فرایند آلکوکسید، آماده سازی می شود. تغییر در میزان پایدارسازی زیرکونیا با تغییر در میزان افزودنی های ایتریا و اکسید منیزیم، انجام می شود. کامپوزیت ها و زمینه های تولید شده، از لحاظ ریزساختاری و خواص مورد بررسی قرار گرفت.مقدمه
مولایت با کیفیت بالا دارای پتانسیل خوبی برای استفاده در کاربردهای دما بالا می باشد که علت این مسئله، پایداری استثنایی این ماده، انبساط حرارتی پایین و استحکام دما بالای مناسب و مقاومت به خزش این ماده می باشد. ساختار کریستالی این ماده ارتورومبیک است و پارامترهای شبکه ای این ماده برابر است با: a=0.7526 nm، b=0.7682 و c=0.2878 . Cameron نشان داده است که پارامتر a به طور مستقیم با نسبت Al:Si در ارتباط است.مولایت با فرمول 3
در حالی که مولایت دارای خواص کلی خوبی است، بهبود در استحکام و تافنس شکست این ماده می تواند به طور قابل توجهی موجب افزایش پتانسیل استفاده از آن شود. برخی تحقیقات به سمت نیل به این هدف، جهت دهی شده است. برای مولایت، استحکام خمشی در دمای اتاق بین 130 تا 360 MPa است و تافنس شکست نیز بین 2.4 تا 2.8 MPa.m^(1/2) می باشد. استفاده از 20 % حجمی ویسکرهای SiC در این ماده، منجر به ایجاد استحکام خمشی 438 MPa و تافنس شکست
با ایجاد خواص بهبود یافته در این کامپوزیت ها، یک مطالعه ی گسترده بر روی بررسی سیستماتیک این سیستم های کامپوزیتی، شروع شد. مواد مورد مطالعه، بوسیله ی فرایند آلکوکسیدی آماده سازی گردید تا اطمینان حاصل گردد که این مواد پتانسیل مناسبی برای استفاده شدن، دارند. یک گستره از افزودنی های SiC ویسکری و زیرکونیا با پایدارسازهای مخلتف، در این بررسی ها، مورد استفاده قرار گرفت. یک مطالعه ی اولیه در آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی هوایی انجام شد که این تحقیقات با انجام تحقیقاتی مشارکتی بوسیله ی متخصصین در مکان های مختلف، کامل شد. در آنالیز نهایی، خواص مؤثر مربوط به این مواد نشان داده شده است و برخی از نتایج حاصله نیز گزارش شده است.
رویه ی عملی و شناسایی مواد
ترکیبات و اساس
مواد مورد استفاده به عنوان زمینه در این مطالعه، بوسیله ی فرایند آلکوکسید، آماده سازی شدند. ویسکرهای SiC نیز از برخی شرکت های مشغول در این زمینه، خریداری گردید. شرکت های متعددی این مواد را به فروش می رسانند اما تنها برخی از آنها در این مقاله، مورد بررسی قرار گرفته است که در جدول 1 خواص آنها بیان شده است. هر ترکیب به عنوان یک بچ مجزا در نظر گرفته شد. فاز زیرکونیا به طور خاص با استفاده از 0.86، 1.5 و 3.0 % وزنی ایتریا پایدارسازی شد. با توجه به دیاگرام فازی زیرکونیا- ایتریا، ترکیب 0.86 % ایتریا در ناحیه ی تتراگونال و زیر دمایآماده سازی سوسپانسیون های برای ایجاد زمینه
سوسپانسیون های هیدروکسیدی از جنس مولایت با زیرکونیای شبه پایدار از طریق مواد اولیه آلکوکسیدی فلزی، آماده سازی شد. زیرکونیوم ایزوآمیلوکسید و ایتریوم ایزوپروپوکساید در مقادیر معین مخلوط می شود و به مقدار مناسبی از مولایت افزوده می شود. این محلول برای 4 تا 8 ساعت رفلاکس می شود و سپس در pH برابر با 0.5 هیدرولیز می شود. محلول ها سپس با استفاده از اضافه کردنبچ های مولایت بدون فاز زیرکونیا همچنین بوسیله ی رویه های هیدرولیزی آماده سازی می شوند (همانگونه که در بالا بدان اشاره شد). علاوه بر این، بچ های مولایت بوسیله ی یک رویه ی هیدرولیز اسیدی، آماده سازی می شود. در این مورد، هیدرولیز در pH برابر با 0.5 انجام می شود و این هیدرولیز در واقع با افزودن الکوکسیدهای فلزی به یک مقدار
آماده سازی کامپوزیت ها
سوسپانسیون های هیدروکسیدی با ویسکرهای SiC بر اساس درصد وزنی ترکیب نهایی قطعه ی پخته شده ی زیرکونیا- مولایت یا زمینه ی مولایتی، افزوده می شود. مخلوط سازی به مدت 12 دقیقه در مخلوط کن غذا، انجام می شود. مخلوط ویسکر- دوغاب سپس در داخل ظرف هایی ریخته گری می شود و در دمایپودرهای کلیسینه شده، تحت خلأ و در داخل قالب گرافیتی پرس گرم می شود. ابعاد نمونه ها 2.5×0.2×0.5 cm می باشد. دمای پخت و زمان های مربوط به غوطه وری برای بچ های مختلف، متفاوت است. در حالی که دمای پخت
میزان ناخالصی های مربوط به نمونه های پخت شده از طریق آنالیز طیف سنجی انتشاری تعیین می شود. به طور خلاصه باید گفت که برای بچ های دارای مولایت، میزان ناخالصی کمتر از 1000 ppm است و تنگستن، زیرکونیوم و سدیم، ناخالصی های اصلی هستند. برای بچ های مولایت- زیرکونیا، میزان ناخالصی های اصلی در گستره ی 1000 تا 1500 ppm است. ناخالصی های اصلی در این بچ ها، آهن، تنگستن، نیکل و کلسیم است. این اعتقاد وجود دارد که بیشتر ناخالصی ها، در طی فرایند پودرسازی، وارد سیستم می شوند. ویسکرهای SiC شامل 7000 ppm ناخالصی هستند که ناخالصی های اصلی در این ویسکرها، کلسیم، آلومینیوم، منیزیم، آهن و کروم هستند.
ترکیب های مولایت از لحاظ شیمیایی بوسیله ی میزان آلومینا به میزان سیلیس، تعیین می شوند. برخی بچ ها استوکیومتری هستند و برخی دیگر اندکی از لحاظ آلومینا و برخی از لحاظ سیلیس، غنی هستند. مقدار زیرکونیوم، ایتریوم و منیزیم از لحاظ شیمیایی برای بچ های مولایت- زیرکونیا، تعیین شده اند. همچنین مقادیری از این مواد به زیرکونیا، ایتریا و اکسید منیزیم، تبدیل می شوند.
آنالیزهای فازی و ریزساختاری
فازهای موجود در نمونه های مورد آزمایش، بوسیله ی آنالیز تفرق اشعه ی X، تعیین گردید. فازهای شناسایی شده، مولایت، زیرکونیای مونوکلینیک، زیرکونیای تتراگونال و آلفا SiC است. مقدار زیرکونیای مونوکلینیک و تتراگونال، همچنین با استفاده از نوع و مقدار پایدار سازی، تعیین و تصحیح می گردد. وجود فاز شبه پایدار زیرکونیای تتراگونال نیز مورد تأیید قرار گرفته است و بنابراین، این مسئله افزایش تافنس بوسیله ی انجام استحاله، مورد تأیید قرار گرفته است.آنالیز ریزساختاری بر روی کامپوزیت های مولایت و مولایت- زیرکونیا با استفاده از SEM و EDX انجام شد. یک نمونه ی که در آنها تنها از فاز منفرد مولایت استوکیومتری وجود داشت، در دمای 1400℃ به مدت 1 ساعت اچ شد که تصویر آن در شکل 1 نشان داده شده است. یک تغییر قابل توجه در اندازه ی دانه بین 1 تا 10 میکرون، مشاهده شده است. اگر ترکیب غنی از آلومینا بود، یک فاز آلومینا مشاهده گردید در حالی که اگر یک ترکیب غنی از سیلیس بود، یک فاز آمورف ریز از جنس آلومینا- سیلیس، مشاهده گردید. یک نمونه مولایت- 36.1% زیرکونیا از لحاظ گرمایی در دمای 1300℃ به مدت 1 ساعت اچ شد. تصویر این نمونه در شکل 2 نشان داده شده است. در این شکل، زیرکونیا فاز روشن است و در آن یک اندازه ی ذره ی بین 0.2 تا 0.8 مشاهده گردید. شناسایی های ریزساختاری گسترده تر و همچنین ارزیابی فازی و ریزساختاری قابل توجهی نیز انجام شده است. حالت ها و مکانیزم های مربوط به اکسیداسیون واین کامپوزیت ها نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است.
خواص فیزیکی
انبساط حرارتی
نفوذ گرمایی و حرارت ویژه
نفوذ گرمایی مربوط به مولایت با میزان صفر تا 30 % ویسکرهای SiC از دمای اتاق تا دمایگرمای ویژه ی کامپوزیت های مولایت- 36 % زیرکونیا و مولایت- 31.5 % زیرکونیا- 0.86 % ایتریا، و کامپوزیت های مربوطه، در شکل 6 نشان داده شده است. مقادیر مربوط به همه ی نمونه ها تا دمای
خواص مکانیکی
استحکام خمشی در دمای اتاق
استحکام خمشی 4 نقطه ی در دمای اتاق برای سه بچ مولایت با مقادیر مختلف ویسکر SiC در شکل 7 نشان داده شده است. بچ 15 غنی از آلومیناست و شامل کریستال های آلومینای با اندازه بزرگ می باشد. این کریستال ها به عنوان عیوب عمل می کنند و موجب کاهش استحکام می شوند. بچ های 16 و 17 اندکی غنی از سیلیس هستند و دارای ذرات آمورف 0.5 تا 2 میکرونی هستند که به طور یکنواخت در فاز مولایت توزیع شده است. این ریزساختار موجب بالارفتن استحکام می شود. افزودن ویسکرهای SiC موجب افزایش استحکام کامپوزیت ها در مقایسه با با مقادیر کنونی می شود (تا میزان 30 %). در هنگام استفاده از 40 % ویسکر، استحکام برای بچ 15، کاهش می یابد و این رفتار برای سایر افراد بررسی کننده نیز اتفاق افتاد.همچنین کامپوزیت های مولایت- زیرکونیا- اکسید منیزیم با مقادیر مختلف اکسید منیزیم و ویسکر SiC (از صفر تا 30 %) نیز مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج این کامپوزیت ها نیز مشابه نتایج حاصله برای کامپوزیت های مولایت- زیرکونیا- ایتریاست.
استحکام خمشی بعد از در معرض حرارت قرار گرفتن
استحکام خمشی برای نمونه های دقیقاً بعد از تولید و بعد از در معرض حرارت قرار گرفتن (به مدت 260 ساعت در دمایداده های مربوط به آنالیز اشعه ی X سطح برای نمونه ها قبل و بعد از قرارگیری در دمای بالا، نشاندهنده ی تغییر اندک در ترکیب شیمیایی سطحی است. اندازه گیری تغییر وزنی نمونه ها قبل و بعد از برخورد با دمای بالا نشاندهنده ی تغییر اندک برای نمونه هاست به جز نمونه های کامپوزیتی مولایت- زیرکونیا- ایتریا- ویسکر SiC (این تغییر وزن برابر 2 تا 10 % است).
استحکام دما بالا
اندازه گیری های انجام شده بر روی استحکام خمشی در دمای 1250℃ اندازه گیری شد. نمونه ها تحت خلأ و حالت خمش 4 نقطه ای، مورد آزمایش قرار گرفت. یک مقایسه در دمای محیط و دمای بالا، در شکل 10 نشان داده شده است. این مشاهده می شود که استحکام مولایت و کامپوزیت های مولایت- ویسکر SiC در واقع در دمای بالا، افزایش می یابد. به هر حال، استحکام تمام کامپوزیت ها به طور قابل توجهی در دماهای بالا، کاهش می یابد. ترکیب شیمیایی دارای پایدارساز اکسید منیزیم، ترکیبی ضعیف است و مزیتی از وجود ویسکرهای SiC حاصل نمی شود. برای کامپوزیت های دارای پایدارساز ایتریا، تخریب استحکام شدت کمتری دارد و نمونه های دارای افزودنی های ویسکر SiC قوی تر از نمونه های بدون افزودنی است. در حالی که استحکام نمونه های دارای افزودنی زیرکونیا که دارای پایدارساز نیستند، هنوز هم در دمای بالا، تخریب می شوند و تخریب ایجاد شده در آنها حساسیت کمتری دارد.رشد ترک در دمای بالا
رفتار رشد دما بالای ترک تحت شرایط خزش در کامپوزیت های مولایت- ویسکر SiC مورد مطالعه قرار گرفته است. نمونه های خمشی 4 نقطه ای برای بررسی آزمایش های رشد ترک مورد استفاده قرار گرفته است که این بررسی با استفاده از ایجاد ترک در نمونه با استفاده از سری آزمون سختی سنجی ویکرز انجام شد. نمونه ها در هوا و تحت تنش های کششی سطحی 150 MPa و دمای2) میزان ویسکر SiC بیشتر موجب می شود تا مقاومت در برابر تغییر شکل خزشی، بیشتر شود.
3) محور خنثی به سمت بخش فشاری نمونه حرکت می کند و این مسئله بر این دلالت دارد که خزش ماده در حالت کششی بیشتر از حالت فشاری است.
4) هیچ شواهدی در مورد پل زنی ترک ها مشاهده نشد زیرا ویسکرهای SiC در دمای بالا تحت واکنش اکسیداسیون مصرف، شده ا ند.
5) سرعت ترک برای نرخ های خزش بالاتر، بالاتر است.
6) هم خزش و هم نرخ های رشد ترک با زمان کاهش می یابد.
تغییر شکل دما بالا
به منظور بدست آوردن آگاهی بهتر در مورد مکانیزم های تغییر شکل دما بالا در مواد چند فازی، Parthasarathy و همکارانش تغییر شکل دما بالای مربوط به زمینه ی مولایت- 38.5 % زیرکونیا- 1 % اکسید منیزیم را با کامپوزیت های مولایت- 38.5 % زیرکونیا- 1 % اکسید منیزیم- 30 % ویسکر SiC مقایسه کرده اند. تغییر شکل دما بالا تحت خلأ و در حالت تنش ثابت و با نرخ کرنش 〖10〗^(-6) تا 〖5 ×10〗^(-4) /s (در گستره ی دمایی 1300 تاریزساختار این مواد به منظور بررسی پایداری فازی، اندازه ی دانه، ارتباطات بین فازی، فازهای مرزی و ساختار نابجایی ها، مورد بررسی قرار گرفت. بررسی نمونه ی زمینه در دمای 1395℃، نشان داده است که اندازه ی دانه ی مولایت در گستره ی 0.95 تا 1 میکرون هستند و نسبت طول به عرض آنها تقریباً 2 است. اندازه ی دانه ی زیرکونیای مونولیتیک، برابر 0.8 میکرون است و دانه ی زیرکونیای تتراگونال اغلب در بخش های داخل دانه ای قرار گرفته اند و متوسط اندازه ی آنها 0.1 میکرون است.
برای نمونه های کامپوزیتی، تغییر اندکی در اندازه ی دانه و ریزساختار بعد از تغییر شکل، وجود دارد. دانه های زیرکونیای مونولیتیک برابر با 0.2 تا 0.32 است و دانه های زیرکونیای تتراگونال، بسیار کوچک تر است و در گستره ی 45 تا 70 نانومتر قرار دارد. زیرکونیای تتراگونال بیشتر در بخش های داخل دانه ای مولایت مشاهده می شوند در حالی که، زیرکونیای مونولیتیک، تمام مرزدانه های SiC- زیرکونیا و مولایت- SiC را تر کرده است، اما مرزدانه های مولایت/ مولایت عاری از فاز شیشه ای است. مرزدانه های مولایت/ زیرکونیا برخی اوقات، به طور جزئی، تر شده اند و برخی اوقات نیز عاری از فاز شیشه ای هستند.
توان تنش برای مواد زمینه، در تمام دماها، برابر با 1.5 است. فرض درجه ی اول، این است که نرخ خزش بوسیله ی فاز پیوسته ی قوی تر، تعیین می شود که در اینجا، فاز پیوسته ی قوی تر، مولایت است سزیرا زیرکونیا، به طور قابل توجهی ضعیف تر است و پیوستگی نیز ندارد.
یک مقایسه میان کامپوزیت های تقویت شده با ویسکر SiC و ماده ی زمینه، نشان داده است که تقویت کنندگی با استفاده از ویسکر، موجب بهبود خاصیت خزش در تنش های بالا، نمی شود. به هر حال، در تنش های پایین تر، بهبود قابل توجهی مشاهده می شود.
خزش دما بالا
نرخ خزش فشاری مولایت و کامپوزیت های مولایت- 31.7 % زیرکونیا- 30 % ویسکر SiC در یک تنش 50 MPa و در گستره ی دمایی 1290 تاکه در اینجا، ∈ کرنش،
تافنس شکست
مقادیر مربوط به تافنس شکست برای مولایت و کامپوزیت های مختلف، با استفاده از روش ایندنتیشن- شکست (indentation-fracture technique) تعیین شده است. اندازه گیری با استفاده از هرم الماسی ویکرز بر روی سطح نمونه ی پولیش شده و در جهت عمود بر جهت اعمال پرس گرم، انجام می شود. بار اعمال بر روی نمونه 3 کیلوگرم می باشد. این بار موجب ایجاد ترک هایی می شود و سختی با ابعاد حفره ی ایجادی، تعیین می شود.تغییر در تافنس شکست نسبت به میزان ویسکر SiC برای کامپوزیت های مختلف، در شکل 13 نشان داده شده است. در این جا، افزایش قابل توجهی در تافنس با افزایش میزان ویسکر، مشاهده شده است. برای مولایت، مقادیر از 2.3 MPa.m^(1/2) به 4.7 MPa.m^(1/2) افزایش می یابد. این افزایش به دلیل ورود 30 % ویسکر SiC اتفاق می افتد. شکل 14 نشاندهنده ی ریزساختار کامپوزیت آخری است. یک توزیع خوب از ویسکرهای SiC وجود دارد و اندازه ی دانه ی آن کوچکتر از اندازه ی دانه ی مولایت است. زمینه ی کامپوزیت مولایت- زیرکونیا- اکسید منیزیم دارای یک تافنس شکست 3.8 MPa.m^(1/2) است و این نشاندهنده ی یک افزایش قابل توجه در تافنس نسبت به مولایت است. برای زمینه ی دارای 30 % ویسکر SiC، یک مقدار 5.3 MPa.m^(1/2)، مشاهده شده است. این مسئله نشاندهنده ی یک افزایش دیگر در تافنس شکست می باشد. نتایج مشابه برای کامپوزیت مولایت- 35.4 % زیرکونیا- 1.5 % ایتریا مشاهده شده است.
شوک حرارتی
مقاومت به شوک حرارتی برای کامپوزیت های مولایت- ویسکر SiC و مولایت- زیرکونیا- ویسکر SiC بوسیله ی Kelly و همکارانش مورد ارزیابی قرار گرفته است. انبساط حرارتی، استحکام خمشی و مدول یانگ این کامپوزیت ها، به صورت تجربی بدست آمده اند.با استفاده از این داده ها و استفاده از ضریب پواسون موجود در مقالات، پارامتر R از فرمول زیر بدست می آید:
که در اینجا،
R: مقاومت در برابر شروع شکست
σ_F: تنش شکست
ν: ضریب پواسون
E : مدول یانگ
α: ضریب انبساط حرارتی
S: فاکتور شکل
برای مولایت، کامپوزیت های مولایت- 30% SiC، مولایت- 36.1 % زیرکونیا و مولایت- 36.1 % زیرکونیا- 30 % SiC، R به ترتیب برابر است با 195°، 285°، 224° و 381°. شوک حرارتی با استفاده از آزمون کوئنچ در آب تعیین می شود. در این آزمون، با استفاده از بررسی میکروسکوپی، دمایی را تعیین می کنیم که در آن، ترک رخ می دهد. مقادیر مربوط به
نتیجه گیری
یک مطالعه ی کامل در زمینه ی سیستم های کامپوزیتی تشکیل شده از مولایت- ویسکرهای SiC و مولایت- زیرکونیا- ویسکر SiC در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. از نقطه نظر اصل تحقیقاتی، امکان تولید آلکوکسیدها مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از این روش، امکان بررسی بهینه ی این سیستم های مدلی، وجود دارد. این کار نشاندهنده ی این است که بهبود قابل توجهی در خواص این کامپوزیت ها، ایجاد می شود. این کار با مشارکت ویسکرهای SiC و استفاده از زیرکونیا، انجام شده است. استحکام دما اتاق و دما بالا و تافنس شکست این مواد، به همراه خواصی همچون خزش و مقاومت به شوک حرارتی، مورد بررسی قرار گرفت. از نقطه نظر عملی، کامپوزیت های مولایت- ویسکر SiC همچنین دارای استحکام بالایی هستند حتی بعد از در معرض حرارت قرار گرفتن. در عوض، کامپوزیت های مولایت- زیرکونیا- ویسکر SiC با اکسید ایتریوم یا اکسید منیزیم به عنوان پایدار ساز، دارای استحکام ضعیفی هستند و بعد از قرارگیری در دمای بالا نیز استحکام آنها افت می کند. بنابراین، برای کاربردهای دما بالا، کامپوزیت های مولایت- ویسکر SiC مورد مناسبی هستند اما کامپوزیت های مولایت- زیرکونیا- ویسکر SiC مورد مناسبی نیست./ج
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}